आजचा अग्रलेख: युद्धाआधीची लढाई

महाराष्ट्रातील विधानसभा निवडणुका आता फारशा दूर नाहीत. लोकसभेच्या निवडणुकांमध्ये महाराष्ट्राने जो निकाल दिला तो भाजपप्रणित सत्ताधारी आघाडीला खडबडून जागे करणारा होता आणि महाविकास आघाडीच्या स्वप्नांमध्ये नवी पालवी फुलविणारा होता. या पार्श्वभूमीवर पदवीधर आणि शिक्षक मतदारसंघांच्या चार निवडणुकांमध्ये सत्ताधारी आणि विरोधक या दोघांनाही समसमान जागा मिळाल्या. मुंबईतील शिक्षक आणि पदवीधर या दोन्ही जागा जिंकून उद्धव ठाकरे यांच्या शिवसेनेने आपली ताकद दाखवून दिली. मुंबई शिक्षक मतदारसंघ भाजपच्या ताब्यातून जो गेला तो काही परत यायला तयार नाही. मुंबईतून अनिल परब आणि ज. मो. अभ्यंकर हे शिवसेनेचे दोन्ही तगडे उमेदवार परिषदेत गेले.

कोकण पदवीधर मतदारसंघात भाजपचे विद्यमान आमदार निरंजन डावखरे यांनी मेहनतीने चांगला विजय मिळवला; तर नाशिक शिक्षक मतदारसंघात मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्या शिवसेनेचे किशोर दराडे यांनी बाजी मारली. केवळ पदवीधर आणि शिक्षक यांच्यासाठीच विधान परिषदेत जागा कशासाठी आणि पदवीधर मतदारांची दरवेळी वेगळी नोंदणी कशासाठी, अशा तर्कशुद्ध प्रश्नांना काहीही उत्तरे न शोधता परिषदांच्या निवडणुका होत आल्या आहेत. राज्यपालनियुक्त जागांचा कसा मनमानी वापर होतो, हे तर दिसतेच आहे. अशा या अंदाधुंदीत यंदा उमेदवारांनी प्रचंड खर्च केल्याच्या ज्या बातम्या आल्या; त्या शरम वाटणाऱ्या होत्या. परिषदेत शिक्षक आमदार म्हणून जाऊ इच्छिणाऱ्यांनी मतदार शिक्षकांना पैसे वाटावेत, किमती वस्तू द्याव्यात, दागिने द्यावेत... याहून लोकशाही आणि शिक्षण अशा दोन्ही व्यवस्थांची एकदम होणारी दुसरी क्रूर चेष्टा नसेल. शिक्षक आणि पदवीधर मतदारसंघांमध्ये विजय मिळविण्यासाठी जे इतकी गुंतवणूक करतात; ते त्यातून पुढे सहा वर्षे मिळणाऱ्या परताव्याची गणिते कशी बांधत असतील, हे वेगळे सांगायला नको.

आपल्या हक्काच्या मतांची बेरीज व बेगमी आधीच करून ठेवायची आणि त्या मतदारांना मतदानाला आणायचे, असे शिक्षक व पदवी मतदारसंघांचे गणित असते. मुंबईत अनिल परब यांना हे गणित जमण्याची खात्री असल्याने आणि भाजपचा कमी वजनी गटातील उमेदवार असल्यामुळे चंद्रकांत पाटील यांनी परब यांना निकालांच्या आधीच चॉकलेट भरविले. आता परिषदेत आलेले हे दोन सत्ताधारी आणि दोन विरोधी आमदार स्वत: किती चॉकलेट्स खातात आणि मतदारांसाठी बडीशेपेच्या गोळ्या तरी ठेवतात का, हे कळेलच. मुळात इतर सार्वत्रिक निवडणुकांसाठी असणारी खर्चाची मर्यादा या निवडणुकांसाठी असते का आणि तशी ती असेल तर ती पाळली जाण्यासाठी निवडणूक आयोग नेमके काय करतो, हे कळीचे सवाल आहेत. शिक्षक व पदवीधर मतदारसंघांतील उमेदवार कोट्यवधी रुपयांचा खर्च कसा काय करतात आणि मतदार शिक्षकांच्या श्रीमंती जेवणावळी कशा काय उठतात? या निवडणुकांमध्ये बोगस पदवीधर आणि बोगस शिक्षक मतदार म्हणून घुसले आहेत का, याचाही एकदा कसून तपास केला पाहिजे. त्यासाठी खरे तर उच्च न्यायालयानेच लक्ष घालायला हवे. मुळात विधान परिषद या वरिष्ठ खर्चिक सभागृहाचे महाराष्ट्रात काही प्रयोजन उरले आहे का, या मूळ प्रश्नाचीच गंभीर चर्चा करायला हवी.

शिक्षक आणि पदवीधर निवडणुकांचे हे कवित्व संपते ना संपते तोच विधानसभेतून विधान परिषदेत पाठविण्याच्या आमदारांच्या निवडीची प्रक्रिया सुरू झाली आहे. या ११ जागांची निवडणूक बिनविरोध होणार नाही, हे मंगळवारी स्पष्ट झाले. आता कुणी अर्ज मागे घेतले नाहीत तर इथे वेगळेच हिशेब मांडले जातील. या निवडणुकीत प्रत्येक उमेदवाराला २३ मतांचा कोटा आवश्यक असेल. शेतकरी कामगार पक्षाचे नेते जयंत पाटील यांना शरद पवार यांच्या राष्ट्रवादी काँग्रेसने पाठिंबा दिला आहे आणि उद्धव ठाकरे यांचे सहायक पण सर्व पक्षांत मित्र असणारे मिलिंद नार्वेकर हे ही रिंगणात उतरले आहेत. सत्ताधारी आणि विरोधक यांनी ही निवडणूक म्हणजे ताकद दाखविण्याची संधी मानली तर या निवडणुकीतही एकेका मतासाठी प्रचंड मोठा घोडेबाजार होईल, यात शंका नाही. पंकजा मुंडे यांचे लागोपाठ दोन पराभव झाले. फडणवीस सरकार गेल्यापासून त्यांचे समाधानकारक राजकीय पुनर्वसन आजतागायत झालेले नाही. आता त्या परिषदेत गेल्यानंतर त्यांना सहा वर्षांसाठी लोकप्रतिनिधित्व मिळेलच, सोबत अन्यायाची भावनाही दूर होईल. शेकापचे जयंत पाटील ‘मला शरद पवार यांनी शब्द दिला आहे,’ असे सांगत आहेत. तो खरा ठरायचा तर निवडणूक बिनविरोधच व्हायला हवी. ११ जागा आणि १२ उमेदवार अशी स्थिती राहिली तर शेवटचा उमेदवार युतीचा उडतो की आघाडीचा; याची मोठीच चुरस होईल. प्राधान्यक्रम मतदान पद्धतीमुळे मतमोजणीत दर फेरीमागे गुंतागुंत वाढत जाते. यंदा विधानसभा निवडणुकीत अभूतपूर्व गदारोळ आणि दंगामस्ती होणार आहे. त्याची चुणूक या युद्धाआधीच्या लढाईत मतदारांना दाखविण्याची तयारी दोन्हीकडे सुरू आहे.

अशाच अधिक बातम्या वाचण्यासाठी भेट द्या महाराष्ट्र टाइम्सला. ताज्या बातम्या, शहर, देश, अर्थ, क्रीडा, भविष्य आणि लाइफस्टाईल संदर्भातील सर्व बातम्यांचे अपडेट्स मिळवा. व्हिडिओ पाहण्यासाठी मराठी TimesXP ला भेट द्या.

2024-07-03T05:51:10Z dg43tfdfdgfd